İbni Sina Kimdir?

O Doğunun Sönmeyen Yıldızıdır…

Hem antik felsefeyi  doğuya taşımış hemde sağlam düşünce geleneği oluşturarak gelecek yılların şekillenmesine yardımcı olmuştur. Doğu ve batıyı derinden etkilemiştir.  Birçok alanda üstün başarılar sergilemiştir.   Çalışkanlık ve üstün zekasını her alanda isbat etmiş doğa felsefesinden tıbba müthiş başarılara imza atmıştır.

 

Batılıların “Avicenna” dedikleri Ebu Ali el-Hüseyin İbn Abdullah İbn Sina, 980 yılında, Buhara yakınlarındaki Afşana’ da dünyaya gelmiştir.

İbn Sina doğmadan birkaç yıl önce ailesi Belh’ten Buhara’ya gelmiştir,

Babası da Harmaysen’de görevli bir Samani valisidir. İbn Sina  çok sağlam bir eğitim almıştır.

 

Yaklaşık 10 yaşında tüm Kuran’ı ezberledi.
Ergenlik çağında Aristoteles’in Metafizik bölümünü inceledi.

Ayrıca çeşitli öğretmenlerle tıp eğitimi aldı.

16 yaşından itibaren hasta kabul eden bir hekimdi.

 

Babası ölene kadar çok güzel bir hayat sürer. Babasının vefatından sonra maddi manevi sıkıntılara düşer. Önce Harezme sonra Gürgençe geçer burada Biruni ile tanışır. Gazneli Mahmut’un davetini kabul etmeyip Gürgençi terk eder. Cürcana gider burada daimi dostu olacak Cüzcani ile tanışır. Buradan Rey’e geçer ve burada doktorluk yapar.

1015 te burayı da terk eder. Kazvine geçer. Şemsü’d-Devle yi tedavi eder onun hem doktoru hem veziri olur. Onun ölümünden sonra Yeni gelen Büveyhi hükümdarının da aynı görevini sürdürmesini istemesine karşın, bu ülkeden ayrılması gerektiğini düşünen İbn Sina görevi kabul etmemiş, ancak ayrılmaya fırsat bulamadan tutuklanıp, Hemedan yakınlarındaki Ferdecan Kalesi’ne

yerleştirilmiştir. 4 ay burada kalmıştır.

 

Alaü’d -Devle’nin yönetimi devirmesinin ardından salınmış O da İsfahana geçmiştir.

57 yaşında burada vefat etmiştir 1037 .

 

O bir Filozoftur…

Platon (MÖ 427-347),

Aristoteles (MÖ 384-322)

ve Yeni Platonculuğun

temsilcisi Plotino’nun (204-264)

görüşlerine dayanan usçu bir felsefe geliştirmiştir.

 

 

Her şeyden önce bir filozof olarak, döneminin

bütün felsefi problemleriyle ilgilenmiş ve katkılarda bulunmuştur.

Felsefe konusunda eşsiz bir yorum, değerlendirme ve özgün katkılar içeren mükemmel  yapıtlar bırakmıştır.

 

O bir Bilim Adamıdır…

 

Şeyh ül Reis haklı ünvanıyla yazdığı eserlerle insanlığı aydınlatmıştır.

İbn Sina ‘nın felsefe dışında astronomi, matematik, fizik, mantık, kimya ve müzik ve tıp  gibi alanlarda çok başarılı eserleri vardır.

 

 

150 – 200 kitap, 

450- 500 makale

yazdığı farklı kaynaklarca ifade edilir.

 

Eserlerinin konuları:

 

Felsefe ve Mantık

• Akli Bilimlerin Bölümleri Üzerine
• Bilimsel Bilgi Üzerine
• felsefe Taimleri Üzerine
• Hikmet Üzerine Söylev
• lskenderiyeli Filozofların Düşünceleri
• işaretler ve Tembihler
• Kurtuluş
• Mantık Özeti
• Mantık Üzerine
• Maşrıki Felsefe
• Şifa Kitabı

 

Matematik

• Açı Üzerine
• Aritmetik Üzerine

 

Astronomi ve Astroloji

 

• Arş Üzerine
• Astrolojinin Gereksizliği Üzerinee
• Gök Cisimleri Üzerine
• Gök Gürlemesinin Nedenleri
• Gözlem Araçları
• Hava (Boşluk) Üzerine
• Yer’in Evrenin Merkezinde Bulunmasının Nedeni
• Yıldızların Gece Görülüp Gündüz Görünmemesi Üzerine

Simya

• iksir Üzerine

 

Tıp ve Biyoloji

• Anatomi Üzerine
• Bedenin Zararlılardan Arındırılması
• Hindiba Üzerine
• Hipokrat’ın Düşüncelerinin Özeti
• Kalp ilaçları
• Kan Alınacak Damarlar
• Kulunç Üzerine
• Nabız Hakkında
• Tıp Kanunu
• Tıp Özeti
• Yolculukta Alınacak Önlemler

 

Psikoloji

 

• Aşk Üzerine
• Hüznün Mahiyeti
• Konuşan Nefsin Bilgisi Hakkında
• Nefis Üzerine
• Ölüm Kaygısından Kurtuluş
• Ruh Kasidesi
• Ruh Üzerine
• Rüya Yorumları

 

Teoloji

 

• Ala Suresi’nin Tefsiri
• Başlangıç ve Son
• En Büyük Dua
• Felak Suresi’nin Tefsiri
• Fiiller ve Etkileri
• lhlas Suresi’nin Tefsiri
• insaf Hakkında
• iyilik ve Kötülüğün ilahi Kazaya Girişinin Açıklanması Üzerine
• Kaderin Gizemi Üzerine
• Keramet, Mucize ve Şaşırtıcı Şeyler Üzerine
• Melekler Üzerine
• Namazın Anlamı
• Nas Suresi’nin Tefsiri
• Nasihat Üzerine Açıklamalar
• Nur Süresi’nin Tefsiri
• Peygamberliğin Göstergeleri
• Rızık Üzerine
• Tasavvufçuların Açıklamaları
• Tefsir-i Ayet-i “Sümme lsteva ile el-Sema ve hiye Duhan “
• Zikir Üzerine

 

Genel

 

• Alaü’d-Devle’ye Yanıt
• Arapça Üzerine
• Askerlik Sanatı Üzerine
• Beyruni’nin Sorularına Yanıtlar
• Cafer el-Kaşani’ye Yanıt
• Dört Kuvvet Üzerine
• Ebu ‘Ubeyd el-Cuzcani’ye Yanıt
• Ebu Cafer el-Kiyd’ya Yanıt
• Ebu el-Fazl lbn Mahmud’a Yanıt
• Ebu el-Kasım lbn Ebu el-Fazl’a Yanıt
• Ebu Said’in Mektuplarına Yanıtlar
• Ebu Tahir ibn Hassul Yanıt
• El-Berki’ye Yanıt
• Harflerin Doğuş Sebepleri
• Hayy b. Yakzan
• Kuşlar
• Nevruz Hakkında
• On Probleme Yanıtlar
• Şeyh Ebu el-Ferec lbn el-Tayyib’e Reddiye

 

Ahlak ve Siyaset

 

• Ahd Üzerine
• Ahlak Üzerine
• Aile (Ev) Yönetimi Üzerine
• Siyaset Üzerine
• Uluslar Üzerine

 

Müzik

 

• Musiki Üzerine

 

Eserlerinin bir kısmını Arapça bir kısmını Farsça yazmıştır.

 

İbn Sina’nın Eser Listesi:

 

1. Ahval el-Nefs (Nefis Üzerine)
2. Ahval el-Ruh (Ruh Üzerine)
3. Aksam el-‘Ulum el-Akliyye (Akli Bilimlerin Bölümleri Üzerine)
4. Akval el-Şeyh fi el -Hikme (Hikmet Üzerine Söylev)
5. Cevab el -Mesail (Sorulara Cevap)
6. Danişname-i ‘Alai (Bilimsel Bilgi Üzerine)
7. Def’ el-Gam min el-Mevt (Ölüm Kaygısından Kurtuluş)
8. Def’ el-Mazar el -Külliyye an el-Ebdan el-İnsaniyye (Bedenin

Zararlılardan Arındırılması)

9. Ecvibe ala Mesaili Ebu el-Reyhan el -Biruni’ (Biruni”nin Sorularına

Yanıtlar)

10. Ecvibe an Aşri Mesail (On Probleme Yanıtlar)
11. El-Ahd (Ahd Üzerine)
12. El-Ahlak (Ahlak Üzerine)
13. El-Alat el-Rasadiyye (Gözlem Araçları)
14. El-Arşiyye (Arş Üzerine)
15. El-Dua’ (Dua Üzerine)
16. El-Ecram el-Ulviyye (Gök Cisimleri Üzerine)
17. El-Edviye el-Kalbiyye (Kalp İlaçları)
18. El-Efal ve el-İnfialat (Fiiller ve Etkileri)
19. El -Erzak (Rızık Üzerine)
20. El-Hassü ala el-Zikr (Zikir Üzerine)
21. El-Hey’e (Astronomi Üzerine)
22. El-Hikmet el-Aruziyye (Felsefe Üzerine)
23. El-Hindiba (Hindiba Üzerine)
24. El-lşarat ve el-Tenbihat (İşaretler ve Tembihler)
25. El-Kanun fi el-Tıb
26. El-Kaside el-Ayniyyet el-Ruhiyye (Ruh Kasidesi)
27. El-Kelam fi Ma’rifet el-Nefs el-Natıka (Konuşan Nefsin Bilgisi

Hakkında)

28. El-Keramat ve el-Mu’cizat ve el-Eacib (Keramet, Mucize ve

Şaşırtıcı Şeyler Üzerine)

29. El-Kulenc (Kulunç Üzerine)
30. El-Mebde’ ve el -Mead (Başlangıç ve Son)
31. El-Melaike (Melekler Üzerine)
32. El-Mübahasat (Tartışma Üzerine)
33. El-Nabz (Nabız Hakkında)
34. El-Siyaset el-Menziliyye [ Ev Yönetimi Üzerine]
35. El-Tayr (Kuş)
36. El-Urik el -Mefsude (Kan Alınacak Damarlar)
37. El-Vird el-A’zam (En Büyük Dua)
38. El-Vüs’a (el Feza) [Hava (Boşluk) Üzerine]
39. Esbabu Hudus el-Huruf (Harflerin Doğuş Sebepleri)
40. Esbabü el-Ra’d (Gök Gürlemesinin Nedenleri)
41. Eş’ ar el-Şeyh (Şeyh’in Şiirleri)
42. Fi el-İnaye ve Beyani Keyfiyyeti Duhuli el-Şer fi el-Kaza el İlahi

(İyilik ve Kötülüğün İlahi Kazaya Girişinin Açıklanması

Üzerine)

43. Hayy İbn Yakzan
44. Hikmet el -Meşrikıyye (Maşrıki Felsefe)
45. İbtali Ahkam el-Nücum (Astrolojinin Gereksizliği Üzerine)
46. İlleti Kıyami el-Arz fi Vasat el-Sema’ (Yer’in Evrenin Mer

kezinde Bulunmasının Nedeni)

47. İsbat el-Nübüvve ve Te’vili Rumuzihim ve Emsalihim (Peygamberliğin

Göstergeleri)

48. Kelami el-Şeyh fi el-Mevaiz (Nasihat Üzerine Açıklamalar)
49. Kelimat-i el-Sufiyye (Tasavvufçuların Açıklamaları)
50. Kitab el -İnsaf (İnsaf Hakkınd)
51. Kitab el-Musiki (Musiki Üzerine)
52. Kitab el-Necat (Kurtuluş Kitabı)
53. Kitab el-Niyruziyye (Nevruz Hakkında)
54. Kitab el-Siyaset (Siyaset Üzerine)
55. Kitab el-Şifa (Doğa Üzerine)
56. Mahiyet el -Hüzn (Hüznün Mahiyeti)
57. Mahiyyet el-Salat (Namazın Anlamı)
58. Makale fi el-Nefs (Nefis Üzerine)
59. Mektubu Ebu Said ila el Şeyh ve Cevabihi (Ebu Said’in

Mektuplarına Yanıtlar)

60. Nesaih el-Hükema’ el-İskender (İskenderiyeli Filozofların

Düşünceleri)

61. Risale el-İksir (İksir Üzerine)
62. Risale el-Şeyh ile el-Berki (el-Berki’ye Yanıt)
63. Risale fi el-Aşk (Aşk Üzerine)
64. Risale fi el-Hesab (Aritmetik Üzerine)
65. Risale fi el-Hudud (Felsefe Terimleri Üzerine)
66. Risale fi el-Red ile el-Şeyh Ebu el-Ferec İbn el-Tayyib (Şeyh

Ebu el-Ferec İbn el-Tayyib’e Reddiye)

67. Risale fi el-Zaviye (Açı Üzerine)
68. Risale fi Lisan el-Arab (Arapça Üzerine)
69. Risale fi Sırr el-Kader (Kaderin Gizemi Üzerine)
70. Risale fi-İlm el-Ahlak (Ahlak Üzerine)
71. Risale ila Ebu ‘Ubeyd el-Cuzcani (Ebu ‘Ubeyd el-Cüzcani’ye

Yanıt}

72. Risale ila Ebu Ca’fer el-Kiya (Ebu Ca’fer el-Kiya’ya Yanıt)
73. Risale ila İbn Kakuye (‘Alaü’d-Devle’ye Yanıt)
74. Risale li el-Şeyh Ebfı el-Fazl İbn Mahmud (Ebu el-Fazl ibn

Mahmud’a Yanıt)

75. Risale li el-Şeyh Ebu el-Kasım İbn Ebu el-Fazl (Ebu el-Kasım

ibn Ebu el-Fazıl’a Yanıt)

76. Risale li el-Şeyh ila Ca’ fer el-Kaşani (Ca’fer el-Kaşani’ye

Yanıt)

77. Risale li el-Şeyh ila Ebu Tahir İbn Hassul (Ebu Tahir ibn

Hassul Yanıt)

78. Sebebi Rü’yet el-Kevakib bi el-Leyl la fi el-Nehar (Yıldızların

Gece Görünüp Gündüz Görünmemesi Üzerine)

79. Siret el-Şeyh (Otobiyografi)
80. Te’vil el-Ahlam (Rüya Yorumları)
81. Tedbiri el-Müsafir (Yolculukta Alınacak Önlemler)
82. Tedbiri Menzil el-Asker (Askerlik Sanatı Üzerine)
83. Tefsir-i Ayet-i “Sümme İsteva ile el-Sema ve hiye Duhan”
84. Tefsiri Suret el-A’la (Ala Suresi’nin Tefsiri)
85. Tefsir-i Suret el-Felak (Felak Suresi’nin Tefsiri)
86. Tefsir-i Suret el-İhlas (İhlas Suresi’nin Tefsiri)
87. Tefsir-i Suret el-Nas (Nas Suresi’nin Tefsiri)
88. Tefsir-i Suret el-Nur (Nur Suresi’nin Tefsiri)
89. Urcuze fi el-Teşrih (Anatomi Üzerine)
90. Urcuze fi el-Tıb (Tıp Özeti)
91. Urcuze Latife fi Vesaya İbukrat (Hipokrat’ın Düşüncelerinin

Özeti)

92. Uyun el-Hikme (Felsefe Meseleleri)
93. Urcuze fi el-Fusul el-Erbaa (Dört Mevsim Üzerine)

 

Kitab el-Şifa:

 

İbn Sina’nın baş yapıtı olan Kitab el-Şifa eseri ansiklopedik bir yapıya sahiptir. Mantık, tabiyyat, riyaziyyat ve ilahiyyat bölümlerinden oluşmaktadır.

 

Bugüne kadar Türkçe, Farsça, Süryanice, Latince, İngilizce, Fransızca, A lmanca, İspanyolca ve Rusça gibi

dillere çevrilmiştir.

 

Latince çevirisinin ilk baskısı Venedik’te 1508 ‘de yapılmıştır.

 

İbn Sina İslam dünyasında  felsefe de dahil olmak üzere entelektüel kültürün

diğer unsurlarının da benimsenmesi ve geliştirilmesi için gerçek anlamda

bir zemin oluşturmuştur.

 

Kitab el- Şifa, başta Aristoteles’ in felsefesinin, mantığının ve bilim anlayışının

hem İslam dünyasında köklü bir şekilde yerleşmesini sağlamış, hem de Hıristiyan Ortaçağında ve daha sonraki Aydınlanma Döneminde benimsenmesine yol açmıştır.

 

Kitab el-Necat:

Felsefenin temel konuları hakkında  bilgi vermek

ve bu alana yönelen kimseleri yetiştirmek amacıyla 1026 yılında kaleme almıştır.

 

“Mantık; insana, zihninde kazanılmış bilgilerden kazanılacak bilgilere geçme işlemlerini, bu bilgilerin özelliklerini, bu geçiş işlemlerini düzgün veya düzgün olmayarak meydana getiren sıralama ve yapıların sınıflarını ve bunların sayısını öğreten bir ilimdir. ” 

 

İbn Sina’ya göre kıyas türleri şunlardır:

Burhani (Bilimsel)

Cedeli (Diyalektik)

Hitabi (Retorik)

Şiirsel (Poetik)

Sofistik

 

el-Kanun fi el-Tıb:

 

İbn Sina’nın bütün zamanların en görkemli tıp kitabı olan el-Kanun fi el-Tıb, ilk defa 1593’te Roma’ da basılmış, daha sonra pek çok yerde yayımlanmıştır.

Birçok dile çevrilen kitap Tokatlı Mustafa Efendi tarafından yirmi bir cilt halinde Osmanlıca olarak yayımlanmış  kitabın ilk iki kitabı Esin Kahya tarafından Türkçeye çevrilmiştir.

Kitap bir çok konuda detaylı ve net açıklamalara dikkati çeker.

Avrupa’da 1516 ile 1574 arasında en az 60 kez basılmıştır.

 

1700’lü yıllara kadar hem İslam dünyasında hem de Avrupa’daki tıp öğrencileri için önemli bir otorite olarak kalmıştır.

 

Anatomi, fizyoloji, farmakoloji başta olmak üzere birçok hastalık detayından tıpta kullanılan malzemelere   kadar birçok konu içerir.

 

Bugüne kadar üzerine  çok az şey ilave edilmiştir.

 

Avrupada birçok üniversitede 100 yıldan fazla süre ders kitabı olmuştur.

 

 

O mükemmel bir Bilim adamıdır…

 

Yazdığı kitabın daha iyi öğrenilebilmesi için özetini çıkartıp şiirsel bir yöntemle yazıyor ki akılda kalması kolay olsun…

(Nerde o zihniyet şimdi hey hat!…)

 

Urcuze fi el-Tıb:

 

İbn Sina’nın el-Kanun fi el Tıb’dan sonra kaleme aldığı ve

onun bir özeti niteliğindeki bu çalışması, temel tıbbi bilgilerin kolaylıkla zihinde tutulması amacıyla urcuze’ geleneğine uygun olarak şiir şeklinde yazılmıştır.

13. yüzyıldan 17. yüzyıla kadar Cantica Avicenna adıyla defalarca Latinceye çevrilmiştir.

 

Danişname-i Alai:

Felsefe alanında Farsça olarak yazılmış ilk ansiklopedik çalışmadır.

kitap mantık, tabiiyyat ve ilahiyyat olmak üzere üç bölüm halinde düzenlenmiş

olup, riyaziyyat bölümü daha sonra Cuzcani tarafından İbn Sina’nın yapıtlarından yararlanılarak hazırlanmıştır.

 

Musiki:

 

Ona göre ses, duyularımızın algıladığı ve duyumu bize hoş gelen dış uyaranlardan

birisidir. Bir duyum olarak ses, kendiliğinden hoş veya nahoş değil, aksine ruhumuzda bıraktığı fikri ve bestede oynadığı rolü yargılayan müdrikeye göre hoş veya nahoş gelebilir.

 

Uyun el-Hikme:

İbn Slna’nın mantık, tabiiyyat ve metafizik almak üzere üç bölümden oluşan eseri.

 

El-Risale el-‘Arşiyye:

 

İbn Sina, bu yapıtını Allah, sıfatları

ve fiilleri hakkında tevhid ilminin gerçeklerini, taklitten uzak kalıp, saf inceleme yolunu seçerek özlü bir şekilde açıklamak için yazdığını açıklamaktadır.

 

İbn Sina Doğunun sönmeyen yıldızıdır.

 

El-Kanun fi’t-Tıb kitabını

Avrupalı 1516 -1574’de   60 kez bastı.

 

Elimde 1973’te Amerika’da basılmış – El-Kanun fi’t-Tıb var.

Kitabın ön sözü Cameron Gruner tarfından 1929 da yazılmış.

 

Biz kitabı 2014 te ancak çevirebildik…

..

.

 

 

 

Evet O ve Onun gibi niceleri Işıklarını saçarken üstümüze

Biz aydınlananılım diye

Bizim bu görmezden

gelme çabamız niye

Karanlık çağların

Aydınlık insanlarından

Aydınlık çağının

karanlık insanlarına

uzatılan bir meşale…

Çabalarınız boşa gitmecek

Ey Karanlık çağın Aydılık İnsanları

Sizin ışığınız sönmeyecek

Aynı amaçla o meşaleyi taşıyaçak

İnsanlar mutlaka çıkacak

Olsada çok az sayıları

Sayıları çok az

Çok az

az…